Ho ra máu là tình trạng khạc ra máu trong khi ho, máu xuất phát từ đường hô hấp dưới (tính từ thanh quản trở xuống). Triệu chứng này thường khiến cho người bệnh rất lo lắng, hoang mang. Vậy nguyên nhân gây ho máu là do đâu?
Biểu hiện
Cơn ho máu có thể xảy ra đột ngột, hoặc sau khi hoạt động mạnh, xúc động mạnh, sau khi ăn quá no, nói nhiều. Thời tiết thay đổi đột ngột cũng có thể làm xuất hiện ho máu.
Trước khi ho máu, người bệnh có thể có các dấu hiệu báo trước như: cảm thấy bứt rứt, hồi hộp, ngột ngạt, nặng nề. Người bệnh có cảm giác nóng sau xương ức, khò khè, khó thở, lợm giọng, sau đó thấy ngứa họng rồi ho, khạc hay trào máu từ đường hô hấp ra ngoài. Máu màu đỏ tươi, ra trong cơn ho hoặc ngay sau đó, có bọt hay bóng khí, có thể lẫn đờm nhưng không có thức ăn (để phân biệt với tình trạng nôn máu – máu ra từ đường tiêu hóa có lẫn thức ăn). Số lượng máu ra có thể ít: vài tia máu lẫn với đờm, vài ml đến vài trăm ml, trường hợp nặng có thể trào ra ào ạt, sặc sụa, gây thiếu máu cấp, làm bệnh nhân suy sụp, thậm chí tử vong do mất quá nhiều máu. Trường hợp máu ra nhiều đột ngột như vậy còn gọi là ho ra máu sét đánh.
Ho ra máu cỏ thể kéo dài 1 ngày, một vài ngày hoặc thành từng đợt. Khi người bệnh ho ra máu số lượng ít dần, máu ra màu nâu, màu gỉ sắt gọi là đuôi máu, là dấu hiệu báo kết thúc ho máu.
Bệnh nhân ho ra máu lần đầu tiên hoặc ra nhiều máu thường hốt hoảng, lo sợ, mặt tái xanh, vã mồ hôi, tim đập nhanh. Nếu máu ra quá nhiều như trong ho máu sét đánh, người bệnh có các biểu hiện của tình trạng mất máu cấp: mạch nhanh, huyết áp tụt, tím tái, chân tay lạnh, vã mồ hôi,… đi kèm với đau ngực, khó thở,…
Nguyên nhân của ho ra máu
Cơ chế gây ra ho máu có thể là:
- Vỡ các mạch máu trong khí quản, phế quản, phổi.
- Thoát hồng cầu qua thành mạch vào trong các phế nang: trong phù phổi cấp.
- Dị ứng: khiến cho các mao mạch ở phổi bị giãn,
- Rối loạn về máu: do sự thay đổi về nội tiết, khiến thời gian chảy máu kéo dài.
Các nguyên nhân thường gặp gây ra ho máu:
Bệnh lý đường hô hấp
Lao phổi: là nguyên nhân thường gặp nhất gây ra ho máu, do vỡ các mạch máu trong hang lao. Đặc biệt khi bệnh nhân có các biểu hiện sau đi kèm: ho kéo dài trên 2 tuần, ho có đờm lẫn máu, sốt âm ỉ về chiều, gầy sút cân, người mệt mỏi, chán ăn, đau tức ngực.
Giãn phế quản: thường do di chứng của lao phổi hoặc các nhiễm trùng mạn tính khác ở phổi: áp xe, viêm phổi,… Giãn phế quản thường đi kèm với giãn các mạch máu khiến cho thành mạch mỏng, dễ vỡ. Trường hợp này, ho máu thường tái đi tái lại, số lượng có thể ít, chỉ vài ml, nhưng cũng có khi ho máu số lượng nhiều, gây nguy hiểm cho bệnh nhân.
Ung thư phổi: đây là bệnh lý ác tính, thường xảy ra ở nam giới, trên 40 tuổi, hút thuốc lá, thuốc lào nhiều năm. Thời gian đầu bệnh ít có triệu chứng, có thể chỉ ho ít, giai đoạn muộn sẽ có biều hiện: ho kéo dài, đau ngực, khó thở, gầy sút cân nhanh trong thời gian ngắn, ho máu thường số lượng ít.
Nhiễm trùng đường hô hấp: viêm phổi hoại tử, viêm phế quản cấp, áp xe phổi, u phổi, nấm phổi,… với các dấu hiệu gợi ý: sốt, ho khạc đờm mủ, môi khô, hơi thở hôi, vẻ mặt hốc hác, xanh xao, đau ngực tăng lên khi ho hay hít vào sâu,…
Bệnh ngoài đường hô hấp:
Bệnh tim mạch:
- Hẹp van hai lá, suy tim trái do tăng huyết áp làm tăng áp lực trong lòng động mạch phổi, có thể làm vỡ hàng rao mao mạch – phế nang khiến máu tràn vào lòng phế nag, gây ra phù phổi cấp.
- Tắc động mạch phổi: người bệnh có đau ngực, ho ra máu, mạch nhanh, sốt nhẹ.
- Vỡ phình động mạch chủ: gây ho ra máu nhiều, dễ dẫn tới tử vong.
- Dị dạng mạch máu phổi…
Bệnh về máu: suy tủy xương, rối loạn đông máu, bệnh bạch cầu,… trường hợp này, ho máu chỉ là một dấu hiệu đi kèm các triệu chứng chảy máu khác: bầm tím dưới da, chảy máu chân răng, chảy máu cam,…
Chấn thương lồng ngực: gây tổn thương vào phổi, các thủ thuật can thiệp: nội soi, sinh thiết phổi,…
Ho ra máu là một cấp cứu nội khoa. Khi người bệnh ho ra máu cần được đưa tới các bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị sớm. Để phòng ngừa ho máu, cần phòng ngừa các nguyên nhân gây bệnh, đặc biệt với các bệnh về phổi: lao, ung thư phổi,…
